De vraag naar stroom explodeert

Waar gaat het mis met het Amsterdamse electriciteitsnet?

Maarten: ‘De vraag naar stroom in Amsterdam verdrievoudigt of verviervoudigt de komende twintig jaar. We zitten midden de energietransitie en elektriciteit wordt steeds belangrijker. Daarnaast groeit Amsterdam stevig door en elektrificeert de samenleving sowieso. Het bestaande elektriciteitsnet kan de enorme vraag naar stroom simpelweg niet aan en zit op dit moment op slot ('netcongestie'). Grootverbruikers die voor 18 oktober 2023 nog niet op de wachtlijst stonden, moeten naar alle waarschijnlijkheid wachten tot 2031 op een aansluiting.’

Wat moet er gebeuren om de beschikbaarheid van stroom te herstellen?

'De transportcapaciteit moet omhoog en daarvoor moet snel nieuwe infrastructuur gerealiseerd worden. In Amsterdam betekent dat de bouw van 42 onderstations, het plaatsen van 2700 transformatorhuisjes en het aanleggen van 1600 kilometer aan grote kabels in de grond.’

Waarom móeten de gemeente en de netbeheerders hierin samen optrekken?

‘De netbeheerders en de gemeente Amsterdam zijn volledig van elkaar afhankelijk. De gemeente maakt de ruimtelijke inpassing mogelijk en de netbeheerder bouwt en investeert. Dit vraagt om nauwe samenwerking die niet altijd vanzelfsprekend is. De netbeheerder optimaliseert immers op het net, terwijl de gemeente optimaliseert op de ruimte en daarbij meerdere belangen moet afwegen. Bovendien hebben overheden en netbeheerders heel verschillende verantwoordelijkheden, zitten ze verschillend in elkaar en verschillen ze sterk in cultuur.’

Wat is de vraag van de opdrachtgever en hoe vullen jullie die in?

‘Om de samenwerking beter te stroomlijnen, hebben de gemeente Amsterdam en de netbeheerders Liander en TenneT hebben begin 2022 de TASK Force Amsterdam opgericht. Vanuit AEF is Maarten van Poelgeest de programmadirecteur, Bart Teulings één van de procesmanagers met de realisering van een paar grote onderstations in de Amsterdamse binnenstad in portefeuille, en Shimen Dankaart Chang de inhoudelijk secretaris van het werkspoor ‘Bouwen’.

De TASK Force is een hulpstuk dat de samenwerking faciliteert, de realisering van de extra infrastructuur aanjaagt, stuurt op een gemeenschappelijke planning, keuzes transparant maakt en ook kijkt waar het bestaande net beter benut kan worden. De TASK Force heeft een onafhankelijke positie. Namens alle deelnemers houdt de TASK Force alle betrokkenen bij de les.'

Waar liggen de belangrijkste knelpunten in het proces?

‘Bij de start was er onvoldoende zicht op de concrete opgave (wat moet er gebeuren en waar), geen gemeenschappelijk planning (wanneer moet wat gebeuren) en geen eenduidige en zorgvuldig, afgestemd proces (wie doet wat wanneer). Ook was er veel discussie over wie welke kosten voor zijn rekening moest nemen en was er nog geen mechanisme dat helpt bij het oplossen van meningsverschillen.

De afgelopen drie jaar is dit allemaal in stappen opgelost, terwijl er ook voortgang is gemaakt met de realisering. Bij de realisering gebiedt de eerlijkheid wel te zeggen dat vertraging weliswaar is voorkomen maar versnelling nog niet gelukt is.’

Speelt dit probleem ook op andere plekken in Nederland?

‘Ja. In Utrecht, sowieso. Inmiddels zoeken op veel meer plekken gemeenten, provincies en netbeheerders de samenwerking. AEF is bijvoorbeeld ook betrokken bij de opzet van de aanpak in de stad Groningen. De ervaringen die wij opdoen en hebben opgedaan in Amsterdam en de concrete producten die we daarbij ontwikkeld hebben, delen we heel graag.’