Toukomst: een uniek burgerparticipatieproject

AEF heeft een tussentijdse evaluatie uitgevoerd van dit bijzondere programma. AEF'er Jim vertelt over zijn bevindingen in Groningen en welke lessen we kunnen meenemen naar participatieprojecten elders in het land.

Wat maakt ‘Toukomst’ zo bijzonder?

Jim: "Toukomst is een vernieuwd onderdeel van het Nationaal Programma Groningen. Het uitgangspunt is: Groningers weten zelf het beste wat hun regio nodig heeft. Daarom werden inwoners uitgenodigd om zelf ideeën aan te dragen én uit te voeren. Dit leidde bij de start tot een golf aan energie, betrokkenheid en creativiteit vanuit de provincie.’’

Kun je een paar voorbeelden noemen van mooie Toukomstprojecten in Groningen?

“Sprekende voorbeelden zijn Zummerbühne en Filosofie op het vmbo. Zummerbühne is een grootschalig muziektheater met elk jaar een andere voorstelling op een bijzondere locatie. Het project heeft veel mensen bereikt en Groningers praten met trots over de voorstelling. Filosofie op het vmbo heeft als doel om leerlingen met elkaar in gesprek te laten gaan over hun eigen vooroordelen. Een mooi, optimistisch concept in een tijd waarin veel mensen de verbinding met anderen missen.”

Waar draaide de evaluatie om?

"Het programma is inmiddels een paar jaar onderweg. De vraag aan ons was: hoe staat Toukomst er halverwege voor, inhoudelijk én procesmatig? Wat werkt goed? Waar schuurt het? En welke lessen kunnen we trekken voor de toekomst?’’

En? Waar schuurde het en wat werkte goed?

"De energie en betrokkenheid vond ik indrukwekkend, maar de uitvoering in de praktijk bleek ook weerbarstig. Veel initiatiefnemers kwamen terecht in complexe processen en ervaarden onzekerheid over bijvoorbeeld financiering, begeleiding of besluitvorming. Toukomst bleek niet zomaar te passen in de wereld van de overheid. Dit soort initiatieven vragen om een goede organisatie van de verschillende betrokken partijen en helder doordenken wat er van de betrokken burgers verwacht mag en kan worden.

We zagen ook hoe verschillend mensen naar het programma keken. Waar de een vooral kansen zag, voelde de ander frustratie over regels of voortgang. Juist die diversiteit aan ervaringen maakt het zo belangrijk om te leren van wat er goed ging en wat beter kan.’’

Hoe pak je zo’n brede evaluatie eigenlijk aan?

“Om een compleet beeld te krijgen, hebben we met veel verschillende betrokkenen gesproken: van initiatiefnemers en inwoners tot medewerkers van het programmabureau, bestuurders, Toukomstpanelleden en de adviescommissie. Via interviews, groepsgesprekken en enquêtes verzamelden wij de uiteenlopende ervaringen. Dat kost veel tijd. Maar die tijd hebben we wel genomen omdat we alle perspectieven recht wilden doen in een zorgvuldig opgeschreven en toegankelijk rapport.’’

Wat kunnen andere participatieprojecten leren van Toukomst?

"Echte participatie vraagt om meer dan alleen ruimte geven: het vraagt óók om goede ondersteuning en begeleiding over de zeker- en onzekerheden in het proces. Het moet een gedeelde verantwoordelijkheid zijn. Onze belangrijkste aanbeveling voor Toukomst was dan ook: zorg voor een stevig toekomstplan waarin projecten verder kunnen groeien.”

Meer weten? Stuur Jim een berichtje.